Sinds 26 juni 2009 mag het Nederlandse deel van de Waddenzee zich Unesco Werelderfgoed noemen. Dat schept verplichtingen, waarschuwde Kathleen Ferrier, voorzitter van de Nationale Unesco Commissie.
Kathleen Ferrier begon haar bijdrage met een terugblik op de ontstaansgeschiedenis van Unesco. De United Nations Educational Scientific and Cultural Organization werd in 1945 opgericht met als missie vrede creëren in de hoofden van mensen. “Since wars begin in the minds of men, it is in the minds of men that the defenses of peace must be constructed”, citeerde ze.
Daarvoor waren volgens de oprichters drie pijlers nodig: rijkdom eerlijker verdelen, een internationaal rechtssysteem en benadrukken wat mensen met elkaar verbindt, namelijk cultuur, erfgoed en wetenschap. Dat laatste is volgens haar de afgelopen 77 jaar onvoldoende uit de verf gekomen.
Niet vrijblijvend
Wel zijn dus in 2009 het Nederlandse en Duitse deel en in 2014 het Deense deel van de Waddenzee toegevoegd aan de lijst van culturele en natuurlijke erfgoederen die onvervangbaar en van betekenis voor de mensheid zijn. De Waddenzee is nu een van de tweehonderd natuurlijke erfgoederen wereldwijd.
“Die status is zeer eervol, maar niet vrijblijvend”, benadrukte Ferrier. “Nederland heeft zich verplicht om het gebied te behouden voor toekomstige generaties. Werelderfgoed is een prachtige status, maar hij komt met een grote verantwoordelijkheid, die verder reikt dan de landgrens.”
Of dat in Nederland voldoende wordt beseft, daaraan twijfelde de oud-politica. “Op papier doet Nederland het goed. Maar de waarden staan onder grote druk, onder andere door klimaatverandering en door gaswinning. Het is juist de optelsom die de draagkracht ernstig kan aantasten.”
Niet doen
Soms moet je keuzes maken, stelde ze. “Niet alles kan. Dat doet Nederland niet goed. Volgens Unesco is gaswinning onverenigbaar met de werelderfgoedstatus. Wij maken ons zorgen. De Nederlandse overheid zoekt de grenzen op van wat juridisch mag. Wij zeggen: bij twijfel niet doen!”
Het is om deze reden dat de Waddenzee op de agenda staat van de jaarlijkse vergadering van het Werelderfgoedcomité in november, nadat ze daarover al eerder een brief stuurde aan de Nederlandse overheid. “Dat betekent dat je goed moet opletten, het is een soort reprimande”, waarschuwde Ferrier. “Een teken aan de wand.” Volgens de voorzitter moet Nederland – net als bijvoorbeeld China – beseffen wat de impact is van de Unesco-status. “Het is een kwestie van imago”, stelde ze. “De status opent allerlei deuren.”
Leer de schoonheid kennen
Leer mensen ook te verlangen naar de zee, besloot ze met een verwijzing naar het boek ‘De kleine prins’ van Antoine de Saint-Exupéry. Zoals Unesco Nederland ook probeert door met kinderen op excursie naar de Waddenzee te gaan. “Leer mensen de schoonheid kennen, leer ze liefde voelen voor dit prachtige gebied. Dat is de grootste garantie dat we kunnen behouden wat we hier hebben.”